POLITIE & VEILIGHEID

Splinter is bezorgd. Wij willen dat er, uiteraard met respect voor de privacy van gewone mensen, meer aandacht besteed kan worden aan het veiliger maken van Nederland, haar burgers en bedrijven. De politie is doorgeslagen in centralisatie en efficiëntie. Sinds de invoering van de Nationale Politie is de centrale aansturing van agenten vanuit Den Haag en het onttrekken van macht over de politie bij lokale burgemeesters een heikel punt.

Ook hebben agenten nog nauwelijks zeggenschap over hun taken en rooster. Door de centrale aansturing worden wijkagenten steeds weggeroepen voor bredere taken, de noodhulpdiensten, waardoor ze te weinig aan hun buurt- en wijktaken toekomen. Taakaccenthouders komen in de knel met hun werk in de basispolitiezorg. Door de vergrijzingsgolf en de vele agenten die de pensioengerechtigde leeftijd naderen, zijn er snel 17.000 nieuwe agenten nodig. De opleiding van nieuwe agenten gaat echter te traag. De werkdruk stijgt, evenals de uitval. Splinter vindt dat de balans hersteld moet worden.

Meer decentraal en meer waardering

Geen bezuinigingen meer op de politie; meer blauw op straat, meer roze in blauw, meer verantwoordelijkheid en zeggenschap voor individuele agenten over het rooster en besteding uren; kerntaken en taakaccenten.

Lokale bestaande problemen binnen de regiopolitie die meeverhuisd zijn naar de nationale politie moeten nu eens grondig aangepakt worden: chronische onderbezetting, onvoldoende tijd voor bijscholing en training, slechte ICT-voorzieningen en een te hoge administratieve lastendruk. Splinter vindt dat het nu de prioriteit moet krijgen die het verdient.

De wijkagent moet terugkeren in de wijk. Splinter pleit voor vaste wijkteams, vaste wijkbureaus en een einde aan tijdelijke (pop-up) politiebureaus. Het wijkbureau is hierbij heel belangrijk vanwege het gevoel van veiligheid, de vertrouwde verbinding met de wijk via de wijkagent en de laagdrempelige mogelijkheid tot contact. De kloof tussen burger en politie moet weer worden gedicht. De politie moet weer zichtbaar zijn in de wijken en ook weer echt tijd hebben voor de wijk.

Werving en behoud van agenten

Voor de komende jaren zoekt de politie minstens 17.000 nieuwe agenten. Alleen door te investeren in bezetting zal de politie het basispolitiewerk en de noodhulp overeind kunnen houden. Ook zal de wijkagent weer voldoende werktijd echt kunnen besteden aan goede wijkzorg. Politievakbond ACP heeft berekend dat dit om een extra investering van 75-100 miljoen euro vraagt. Splinter ondersteunt deze oproep.

Om genoeg agenten te kunnen opleiden is de Politieacademie aan vernieuwing toe: meer menskracht en anders ingericht. Het duurt nu drie jaar om nieuwe agenten op te leiden. Dit kan bekort worden door het onderwijs te vernieuwen en meer in de praktijk te brengen. Splinter pleit voor vernieuwing in samenspraak met de politievakbonden.

De overheid moet meer moeite doen om politiemensen te houden; vooralsnog worden mensen eerder weggejaagd. De overheid dient zich te realiseren dat de politie onmisbaar is en we in tijden van crisis op de schouders van de nood- en hulpdiensten steunen. De overheid dient mensen in de frontlinie veel beter te waarderen.

Er moet verandering komen in hetonbarmhartige PTSS-beleid van de Nationale Politie. Het nieuwe beleid dat aangekondigd is voor agenten met PTSS strenger; de politie wijst stelselmatig aansprakelijkheid af van agenten die door hun werk een psychisch trauma hebben opgelopen en daardoor niet meer kunnen werken. Er moet voorkomen worden dat agenten met PTSS tussen de wal en het schip vallen. Splinter vindt dat het oude, ruimhartigere PTSS-beleid moet terugkeren bij de politie en wil een ook een ruimhartige compensatie voor agenten met PTSS of ander trauma opgelopen tijdens het werk.

Politievrijwilligers

Politievrijwilligers doen onmisbaar werk om de druk op betaalde collega’s te verminderen. Landelijk zijn er ongeveer 2700 politievrijwilligers die bijzonder gemotiveerd zijn, dezelfde opleiding hebben gevolgd en hetzelfde werk doen als hun betaalde collega’s. Splinter wil dat politievrijwilligers als volwaardige medewerkers gezien worden door de politie: zij hebben dezelfde rechten en plichten.

De politieacademie verwacht pas weer in 2026 te kunnen starten met opleidingen voor nieuwe vrijwilligers. Dat is veel te laat. Al jaren beloven zowel de politie als de politiek dat er zo snel mogelijk ruimte komt om nieuwe vrijwilligers op te leiden, bijvoorbeeld politievrijwilligers die willen doorstromen van surveillant naar agent. Dit moet nu waargemaakt worden, zodat er sneller gestart kan worden met het opleidingsprogramma

Politie en cybercriminaliteit

De aanpak van cybercriminaliteit door regionale politie-eenheden in Nederland moet worden geïntensiveerd en verbreed vanwege de voortdurende digitalisering van criminaliteit.

In de digitale wereld van vandaag heeft cybercriminaliteit een aanzienlijke impact op de maatschappelijke veiligheid. De Nederlandse politie heeft de afgelopen jaren al inspanningen geleverd om de aanpak van cybercriminaliteit te versterken, onder andere door de oprichting van cybercrimeteams in regionale eenheden naast het Team High Tech Crime van de Landelijke Eenheid.

Gezien de groeiende digitale component in criminaliteit is het essentieel om de digitale expertise binnen de reguliere politie-organisatie verder uit te bouwen en niet alleen te vertrouwen op gespecialiseerde cybercrimeteams.

Splinter pleit dan ook voor een integrale aanpak van cybercriminaliteit binnen de gehele strafrechtketen in lijn met het advies van de Cyber Security Raad uit 2021.

Cybercriminelen mogen niet langer vrijuit gaan. De handhavingsketen op cybercrime dient aanzienlijk te worden versterkt. De capaciteit van reeds betrokken partijen, zoals de Nationale Politie, Openbaar Ministerie Koninklijke Marechaussee, moet snel uitgebreid worden en publiek-private samenwerking moet structureel worden ingericht en gesteund.

Splinter wil investeren in het vergroten van de digitale basisweerbaarheid van burgers en het MKB. Dit omvat voorlichtingscampagnes over verschillende vormen van cybercrime en het stimuleren van cybersecurity basismaatregelen. Daarnaast moet er aandacht zijn voor slachtofferzorg om de impact van cybercriminaliteit te beperken.

Er moet meer geinvesteerd worden in daderpreventie om te voorkomen dat jongeren een cybercriminele carrière beginnen. Het daderpreventieteam, Cyber Offender Prevention Squad (COPS), moet worden uitgebreid en gesteund in zijn missie.

Splinter pleit voor specifieke en gerichte informatieverspreiding naar slachtoffers en potentiële slachtoffers van cybercrime om hen te helpen aanvallen te voorkomen en de schade te beperken. Er moet worden onderzocht hoe dit structureel en schaalbaar kan worden uitgevoerd.

Strengere regelgeving en handhaving voor hostingproviders om te voorkomen dat ze criminele activiteiten faciliteren. Er moeten duidelijke maatregelen worden genomen tegen providers die bewust bijdragen aan criminaliteit.

Nederland moet vanuit de politie en het OM actief deelnemen aan internationale samenwerkingsinitiatieven voor het bestrijden van cybercrime, zoals het Counter Ransomware Initiative. Het ondersteunen van wetgeving en beleid voor grensoverschrijdende samenwerking moet worden aangemoedigd.

De cybercrimeteams van de politie moeten zich samen met het OM inzetten voor een proactieve aanpak van ransomware, inclusief opsporing, vervolging, verstoring en slachtofferhulp.

Regelgeving cryptovaluta: Splinter kan pleiten voor strengere regels met betrekking tot cryptovaluta, met name in het geval van ransomware. Het ondersteunen van maatregelen om de anonimiteit van cryptovaluta te verminderen en witwassen te voorkomen, moet worden bevorderd.

In de strijd tegen cybercrime is het voor de politie essentieel om de informatiepositie te versterken door middel van uitgebreidere monitoring, rapportage en criminaliteitsbeelden. Dit kan helpen bij het ontwikkelen van effectief beleid tegen cybercrime.

Politie en geweldsmiddelen

Splinter wil niet dat de politie of BOA’s uitgerust worden met steeds meer wapens. Er moet geïnvesteerd worden in meer mensen voor de politie en handhaving. Er moet een stop komen in het vooral uitrusten met wapens van politieagenten en BOA’s. De taser, het stroomstootwapen mag niet algemeen ingevoerd worden in het standaard arsenaal aan geweldsmiddelen. Er zijn te veel risico’s voor kwetsbare of verwarde personen, zwangere vrouwen of mensen met een pacemaker. Innovatieve alternatieven die minder ingrijpend, minder pijnlijk en minder risicovol zijn dienen onderzocht te worden, zoals de Bola-wrap shooter.

Training van diensthonden moet zonder stroombanden, slipkettingen of andere dieronvriendelijke marteltuigen uitgevoerd worden. Het wettelijk verbod op het gebruik van stroombanden dient geen uitzondering voor politiehonden mogelijk te maken.

Training van politiepaarden dient aan de dierenwelzijnseisen te voldoen. Splinter roept ook op tot het onderzoeken van andere methoden voor oproerbeheersing als vervanging van de bereden politie, evenals alternatieven voor de inzet van politiehonden als geweldsmiddel.

Dierenpolitie

Dierenwelzijn wordt weer een standaard onderdeel van de politieopleiding. Dierenpolitie wordt fulltime kerntaak, geen taakaccent bij agenten die geen tijd hebben/krijgen voor dit taakaccent. De dierenpolitie krijgt ook de bevoegdheid om het welzijn van dieren in de veehouderij en bij fokkers van gezelschapsdieren te controleren.

De opsporing van de handel in wilde dieren en planten wordt een vast onderdeel van de politieopleiding en de Koninklijke Marechaussee.

Ondermijnende criminaliteit in samenhang met onder andere illegale malafide hondenhandel en hondengevechten, moet eerder herkend en opgespoord worden. Politieagenten dienen hiervoor training en handvatten voor te krijgen.

Hulpverlenende en handhavende instanties moeten beter samenwerken, zodat bijvoorbeeld de link tussen dierenmishandeling en huiselijk geweld tegen partner of kinderen eerder gesignaleerd wordt.

Discriminatie binnen en door de politie

Racisme en discriminatie, in welke vorm dan ook, horen niet bij de politie thuis. Met de huidige klachten over racistisch of discriminerend optreden wordt weinig gedaan. De toegenomen aandacht voor racisme en de opkomst van Black Lives Matter maakt dit duidelijker dan ooit. Splinter verzet zich tegen alle vormen van discriminatie.

Splinter vindt dat politieagenten in het algemeen meer respect verdienen voor het gevaarlijke werk dat zij doen en steunt politieagenten die naar eer en geweten werken en proportioneel geweldsmiddelen inzetten. Zij moeten beschermd worden tegen zaken die een goede uitoefening van hun werk in de weg staan.

Tegelijk moeten signalen van discriminatie en disproportioneel geweld altijd serieus genomen worden. Volgens de Nederlandse Politiebond is er te weinig oog voor agenten die afglijden richting discriminatie door ervaringen van eerdere incidenten onbedoeld mee te nemen naar volgende incidenten.

Splinter vindt dat er binnen de politie echt aan een inclusieve cultuur gewerkt moet worden. Het inzetten van alleen diversiteitscoaches is volgens Splinter niet effectief (zie ook hoofdstuk Inclusiviteit).

Etnisch profileren bij politiewerk moet tot het verleden gaan behoren. Signalen over agenten die onbewust afglijden richting een etnisch profilerende houding moeten serieus opgepakt worden, zo vindt ook de Nederlandse Politiebond. Dit is extra belangrijk bij noodhulp en in buurten met een hoge mate van criminaliteit of veel geweld. Zowel de Nationale Politie als de overheid moeten hier expliciet aandacht aan besteden. Zo kunnen er periodieke ‘mental check-ups’, plaatsvinden waarin collega’s met elkaar en de leiding in gesprek gaan over discriminatie en etnisch profileren en de kijk op mensen in de wijk.

Splinter wil ook mogelijkheden om (tijdelijk) te wisselen van werkgebied voor een frisse blik op het werk en op de mensen. Er moet een cultuur ontstaan binnen de politie waarin agenten zich durven uit te spreken en dit soort onderwerpen bespreekbaar worden, met collega’s maar ook met de leiding.

Het vertrouwen in de politie van de LHBTI gemeenschap moet vergroot worden, mede door initiatieven van ‘Roze in Blauw. De aangiftebereidheid voor LHBTI gerelateerde crimininaliteit is te laag. Door homofobie voelen LHBTI’ers zich bij sommige agenten niet veilig. Deze aangiften moeten serieuzer genomen worden. Zie ook de standpunten van Splinter over ‘Roze in Blauw’ in het hoofdstuk ‘Inclusiviteit’.

Bij ernstig plichtsverzuim of integriteitsschendingen moeten agenten worden ontslagen. Burgers zijn in een afhankelijke positie ten opzichte van de politie. Agenten horen onkreukbaar te zijn en hebben ook een voorbeeldrol in de maatschappij.

Geweld tegen politie en andere hulpverleners

De mensen die zich elke dag inzetten voor onze veiligheid verdienen ook onze bescherming. Agressie en geweld tegen politieagenten, brandweerlieden, mensen op de ambulance en andere hulpverleners is onacceptabel.
Geweld tegen deze hulpverleners dient altijd en direct bestraft te worden.
Splinter staat, net als de Raad voor de Rechtspraak niet achter een verbod op het opleggen van taakstraffen bij dit soort geweld, omdat er dan te weinig ruimte is voor maatwerk of bijzondere omstandigheden.

Veiligheid en inlichtingendiensten

Privacy is veiligheid, maar veiligheid is ook bescherming. Bescherming van bedrijven en personen tegen allerlei vormen van aanvallen en beïnvloeding van buitenaf. De invloed van bijvoorbeeld salafistische ideologieën of extreem rechts op onze samenleving, de democratie, onze waarden en onze veiligheid mag niet langer onderschat worden. We hebben onze veiligheidsdiensten, waaronder de NCTV, hard nodig om ons veilig te houden. Zij moeten de ruimte en de middelen krijgen om dat op een adequate manier te doen.

De huidige samenwerking tussen de veiligheidsdiensten, de politie en de overheid kan nog verder verbeterd worden, waarbij heldere communicatie, transparantie en uitwisseling van informatie op basis van vertrouwen centraal staat. De onlangs opgezette Joint Sigint Cyber Unit (JSCU) is een mooi eerste voorbeeld van samenwerking tussen de AIVD en MIVD dat navolging verdient.

Meer over de veiligheidsdiensten in het digitale domein is te vinden bij Digitale samenleving

Splinter wil meer duidelijkheid over de privacygevoelige informatie die wordt gedeeld met andere landen, inclusief haar bondgenoten. Hierbij dient het doel voor het delen van dergelijke informatie duidelijk en proportioneel te zijn. Privacy moet gewaarborgd blijven in de uitvoering van onderzoeken door onze diensten. Zie ook het hoofdstuk Digitale samenleving waarin dit onderwerp concreet beschreven staat.

De onafhankelijke Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) controleert het werk van de diensten en beoordeelt of zij haar taken volgens de wet uitvoeren. De ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Defensie leggen van tijd tot tijd verantwoording af aan het parlement over het werk van de diensten.

Voor zover dit in het openbaar gebeurt wil Splinter meer duidelijkheid over de daadwerkelijke uitvoering van de WiV (Sleepwet) en de inmenging van buitenlandse diensten binnen vitale ondernemingen. Bij het laatstgenoemde wil Splinter ook onderaannemers kunnen informeren en voorbereiden, voor zover dit geen onaanvaardbare veiligheidsrisico’s oplevert.

De veiligheidsdiensten zullen samen met de andere opsporingsinstanties en de politiek meer naar buiten moeten treden om de burger te informeren over de dreigingen in onze samenleving. Hierbij is het doel om een publiek-private samenwerking te krijgen waarbij de politiek een coördinerende en verbindende rol dient aan te nemen. Daarbij mag men zich niet beperken op de organisaties die behoren bij de vitale infrastructuur verzorgen, moeten ook andere organisaties tijdig en adequaat geïnformeerd worden.

Hiermee laat men zien dat ook in sector ‘Veiligheid’ publiek-private samenwerking mogelijk is, iets waar diverse brancheorganisaties al lange tijd voor pleiten, zoals de Nederlandse Veiligheidsbranche en de BPOB.

Splinter wil een mogelijke opsplitsing onderzoeken van de binnenlandse- en buitenlandse inlichtingentak, zoals we bijvoorbeeld ook zien in het VK of VS. De aandacht voor dreigingen kan daardoor beter verdeeld worden De verschillende entiteiten kunnen worden verspreid over meerdere ministeries (in het geval van de AIVD tussen BiZa en BuZa). Door middel van de opsplitsing creëer je tevens extra werkgelegenheid en hou je de focus waar nodig. Wel moet er gekeken worden naar een goede en duidelijke manier van communicatie tussen de betrokken partijen.

Splinter wil meer geld voor werving voor- en behoud van- medewerkers binnen de inlichtingendiensten. Ook al gebruiken ze de mooiste opsporingstools, in werkelijkheid stromen veel talenten over naar de private sector, meestal vanwege financiële redenen. Tegelijkertijd wil Splinter uitzoeken of ambtelijke vertragingen ook een rol spelen en/of moeten veranderen, gezien deze tot veel frustratie leiden binnen medewerkers.

Splinter wil meer duidelijkheid over de privacygevoelige informatie die wordt gedeeld met andere landen, inclusief haar bondgenoten. Over het delen van geëvalueerde data met het buitenland en het ontbreken van cruciale waarborgen is immers genoeg kritiek geweest van toezichthouders.